Tweet
Merhaba arkadaşlar. LPG ile ilgili konularda sorunların çözümü ve konuşulan detayların daha iyi anlaşılabilmesi için enjeksiyonlu bir motorun çalışma biçiminideki bazı kavramları yazarsak mantığının anlaşılması daha kolay olur diye düşünüyorum.
+++ Lambda, AFR nedir?
AFR ( Air-Fuel-Ratio) Türkçe: Hava-Yakıt Oranı’dır. Bu silindire yanma için bir birim yakıta karşılık kaç birim hava girdiğini gösterir. Örneğin 14.7 AFR demek, 1 birim yakıta 14.7 birim hava ile yanmanın gerçekleştiği anlamına gelir. Bu değer yükseldikçe yani karışımda hava oranı arttıkça biz karışım için “fakir”, hava oranı azaldıkça “zengin” tabirini kullanırız.
Tabloda çeşitli yanma oranlarını ve ne gibi durumlar istendiği zaman (ekonomi, çevreci, güç) karışımın değiştirildiğini görüyoruz.
Lambda ( λ ) ise bu oranın okuma değeridir. Oksijen sensörleri lambda hesabına göre çalışmaktadır. Bilimsel olarak benzin yakıtının en verimli ve çevreci şekilde yakıldığı değer 14.7 olarak belirlenmiştir. Bu değer stoich değer olarak seçilmiştir. Yani atık gazdaki oksijen miktarı ile lambda 1.00 değerini verdiğinde = 14.7 AFR karışımla benzin yanması gerçekleşmiş olmaktadır.
Tabi bu LPG yakıtı için aynı değildir. Yakıt karakteristiğinden dolayı LPG lambda 1.00 değerini 15.5 AFR’de verir.
+++ EGT nedir?
EGT (Exhaust Gas Temperature) Eksoz gaz sıcaklığıdır. Yanma odasında yakıt yandıktan sonra karışıma göre egsoz duman sıcaklığı değişim gösterir. Bu değer bizim için neden önemlidir? Çünkü Egsoz gaz sıcaklığı fakir karışımda çok yükselmektedir, bu da bu gazı tahliye eden egsoz subaplarının erimesine yol açmaktadır. Zaten dikkat edilirse subapları eriyen araçların genelde hep egsoz subaplarının eridiği görülecektir.
Open loop konusunda buna değineceğiz ancak burada da belirtmek isterim, lpgli araçlarda bu erimenin sebebi tamamen ayarsız çalışmadan dolayı fakir karışımdır. Yüksek yüklenmelerde fakir gerçekleşen yanma egsoz subaplarının erimesine sebep olmaktadır.
+++ Katalitik Konvertör nedir?
Katalitik konvertör ya da katalitik dönüştürücü, motorların egzozlarındaki (dışarı verdikleri gaz) çevreye zararlı maddeleri daha az zararlı maddelere dönüştüren aygıttır. Bu konvertör bir petek şeklinde egsoz çıkışında bulunur. İçindeki çeşitli elementler (platin, palladyum ya da rodyum) ile Karbonmonoksiti daha az zararlı ve çevrede dönüştürülebilir olan Karbondioksit gazına, son derece zehirli Azot oksit gazlarını ise Azot ve Oksijen’e ayırarak doğaya zarar vermememizi sağlar.
Yeni nesil araçlarda bu konvertörün çıkışında da oksijen sensörü bulunmakta ve atık gazların durumunu ölçmektedir. Kat Konvertör işlemini yapamayacak hale geldiyse, aracınız arıza lambası yakacaktır.
Katalitik Konvertör uzun ömürlü bir parçadır. Bir motor sağlıklı çalıştığı sürece çok uzun zaman sorun çıkarmaz. Bir sorun varsa bunun 2 sebebi vardır.
İlki, aracın sürekli kısa mesafe kullanılması , kötü yakıt, yağ yakmasından dolayı çiğ yakıt veya yağ birikintilerinin bu etkin maddeleri pasifize etmesi, konvertörün hal değiştirmesidir.
İkincisi ise ayarsız yanmadan dolayı oluşan yüksek EGT sıcaklığının katalitik konvertördeki bu etkin maddeleri eritmesi, kat konvertörün içinin erimesi, çatlaması veya kırılmasıdır.
Ayarsız LPG’li araçlarda genelde 2. Durumu görürüz. Yine open-loopta değineceğimiz fakir karışımdan kaynaklanan yüksek EGT, subapları eritirken katalizörün içerisindeki bu elementleri de eritir.
+++ Closed Loop nedir?
Closed-loop sürüş, araçlarımızda kullanım sırasında tam gaz yüklenmediğimiz zaman oluşan durumdur. Aracımızın egsoz çıkışında bulunan oksijen sensörleri hava yakıt karışım oranını sürekli araç beynine (ECU) ya bildirir ve karışım sürekli LAMBDA = 1.00 oranında sabit tutulur. Bu oran benzinde 14.7 , LPG’de 15.5’e tekabül etmektedir.
Closed loop sırasında psükürtülen yakıt fazla veya az ise araç beyni bunu oksijen sensöründen görerek enjeksiyon süresini arttırıp/kısaltarak düzeltir. Buna göre de LTFT (Uzun dönem yakıt düzelme verisi) ve STFT (Kısa dönem yakıt düzeltme verisi) kaydeder. LPG montaj ayarı closed loopta bozuksa araç bu kısımı yakıt düzeltme yaparak üstesinden gelebilir. Ancak ayar aşırı bozuk durumda olan araçlarda bu düzeltme %25’lere kadar varır. Bu noktadan sonra araç arıza ikaz lambası yakarak sürücüsünü uyarır.
+++ Open loop nedir?
Open-loop sürüş, araçlarımızda hızlanma veya tam güç gereksinimi olduğunuda motorumuzda oluşan durumdur. Motorumuz bu gibi anlarda oksijen sensörü ile yakıt düzeltme yapmaz ve karışımı zenginleştirir.
Wideband Oksijen sensörü ile yaptığımız ölçümlere göre örneğin şu anda kullandığım atmosferik motorlu 3200cc v6 Touareg araç tam gazda 13.0AFR ile yanma gerçekleştirmektedir. Turbo şarjlı araçlar ise daha aşağıya inebilirler, A16LET motorlu 180 beygirlik Insignia, tam gazda hızlanırken 1.3 bar turbo basıncı ile overboost durumunda 11.5AFR ile yanma gerçekleştirmektedir.
Bu durumlar mevcut iken araç oksijen sensörü ile okuma ve düzeltme yapmaz.
İşte LPG montajında olayın koptuğu kısım buradadır. Bu kısım (tam gaz kısmı) ne yol ayarı ile ne de araç beyninin yakıt düzeltme verileri ile ölçülemediği için tam bir muamma olarak kalmaktadır. Genelde ayarsız olduğu çeşitli problemler yaşanır. Bu ayarsızlık çeşitli sebeplerde kaynaklanabilir : enjektör uçlarının küçük seçilmesi, regülatör basıncının düşük ayarlanması, map tablosunun düzgün kalibre edilmemesi gibi.
Bu kısım Wideband oksijen sensörü ile ayrıca okunup ayarlandığı zaman ise LPG’de de motor benzinde yaşanan sağlıklı yanmayı gerçekleştirecek, bu durumlar yaşanmayacaktır. Kısacası suçlu yakıt değil, düzensiz çalışma.
İlgili konu: http://www.insigniateam.com/forum/te...afr-ayar%C4%B1
Saygılar.
+++ Lambda, AFR nedir?
AFR ( Air-Fuel-Ratio) Türkçe: Hava-Yakıt Oranı’dır. Bu silindire yanma için bir birim yakıta karşılık kaç birim hava girdiğini gösterir. Örneğin 14.7 AFR demek, 1 birim yakıta 14.7 birim hava ile yanmanın gerçekleştiği anlamına gelir. Bu değer yükseldikçe yani karışımda hava oranı arttıkça biz karışım için “fakir”, hava oranı azaldıkça “zengin” tabirini kullanırız.
Tabloda çeşitli yanma oranlarını ve ne gibi durumlar istendiği zaman (ekonomi, çevreci, güç) karışımın değiştirildiğini görüyoruz.
Lambda ( λ ) ise bu oranın okuma değeridir. Oksijen sensörleri lambda hesabına göre çalışmaktadır. Bilimsel olarak benzin yakıtının en verimli ve çevreci şekilde yakıldığı değer 14.7 olarak belirlenmiştir. Bu değer stoich değer olarak seçilmiştir. Yani atık gazdaki oksijen miktarı ile lambda 1.00 değerini verdiğinde = 14.7 AFR karışımla benzin yanması gerçekleşmiş olmaktadır.
Tabi bu LPG yakıtı için aynı değildir. Yakıt karakteristiğinden dolayı LPG lambda 1.00 değerini 15.5 AFR’de verir.
+++ EGT nedir?
EGT (Exhaust Gas Temperature) Eksoz gaz sıcaklığıdır. Yanma odasında yakıt yandıktan sonra karışıma göre egsoz duman sıcaklığı değişim gösterir. Bu değer bizim için neden önemlidir? Çünkü Egsoz gaz sıcaklığı fakir karışımda çok yükselmektedir, bu da bu gazı tahliye eden egsoz subaplarının erimesine yol açmaktadır. Zaten dikkat edilirse subapları eriyen araçların genelde hep egsoz subaplarının eridiği görülecektir.
Open loop konusunda buna değineceğiz ancak burada da belirtmek isterim, lpgli araçlarda bu erimenin sebebi tamamen ayarsız çalışmadan dolayı fakir karışımdır. Yüksek yüklenmelerde fakir gerçekleşen yanma egsoz subaplarının erimesine sebep olmaktadır.
+++ Katalitik Konvertör nedir?
Katalitik konvertör ya da katalitik dönüştürücü, motorların egzozlarındaki (dışarı verdikleri gaz) çevreye zararlı maddeleri daha az zararlı maddelere dönüştüren aygıttır. Bu konvertör bir petek şeklinde egsoz çıkışında bulunur. İçindeki çeşitli elementler (platin, palladyum ya da rodyum) ile Karbonmonoksiti daha az zararlı ve çevrede dönüştürülebilir olan Karbondioksit gazına, son derece zehirli Azot oksit gazlarını ise Azot ve Oksijen’e ayırarak doğaya zarar vermememizi sağlar.
Yeni nesil araçlarda bu konvertörün çıkışında da oksijen sensörü bulunmakta ve atık gazların durumunu ölçmektedir. Kat Konvertör işlemini yapamayacak hale geldiyse, aracınız arıza lambası yakacaktır.
Katalitik Konvertör uzun ömürlü bir parçadır. Bir motor sağlıklı çalıştığı sürece çok uzun zaman sorun çıkarmaz. Bir sorun varsa bunun 2 sebebi vardır.
İlki, aracın sürekli kısa mesafe kullanılması , kötü yakıt, yağ yakmasından dolayı çiğ yakıt veya yağ birikintilerinin bu etkin maddeleri pasifize etmesi, konvertörün hal değiştirmesidir.
İkincisi ise ayarsız yanmadan dolayı oluşan yüksek EGT sıcaklığının katalitik konvertördeki bu etkin maddeleri eritmesi, kat konvertörün içinin erimesi, çatlaması veya kırılmasıdır.
Ayarsız LPG’li araçlarda genelde 2. Durumu görürüz. Yine open-loopta değineceğimiz fakir karışımdan kaynaklanan yüksek EGT, subapları eritirken katalizörün içerisindeki bu elementleri de eritir.
+++ Closed Loop nedir?
Closed-loop sürüş, araçlarımızda kullanım sırasında tam gaz yüklenmediğimiz zaman oluşan durumdur. Aracımızın egsoz çıkışında bulunan oksijen sensörleri hava yakıt karışım oranını sürekli araç beynine (ECU) ya bildirir ve karışım sürekli LAMBDA = 1.00 oranında sabit tutulur. Bu oran benzinde 14.7 , LPG’de 15.5’e tekabül etmektedir.
Closed loop sırasında psükürtülen yakıt fazla veya az ise araç beyni bunu oksijen sensöründen görerek enjeksiyon süresini arttırıp/kısaltarak düzeltir. Buna göre de LTFT (Uzun dönem yakıt düzelme verisi) ve STFT (Kısa dönem yakıt düzeltme verisi) kaydeder. LPG montaj ayarı closed loopta bozuksa araç bu kısımı yakıt düzeltme yaparak üstesinden gelebilir. Ancak ayar aşırı bozuk durumda olan araçlarda bu düzeltme %25’lere kadar varır. Bu noktadan sonra araç arıza ikaz lambası yakarak sürücüsünü uyarır.
+++ Open loop nedir?
Open-loop sürüş, araçlarımızda hızlanma veya tam güç gereksinimi olduğunuda motorumuzda oluşan durumdur. Motorumuz bu gibi anlarda oksijen sensörü ile yakıt düzeltme yapmaz ve karışımı zenginleştirir.
Wideband Oksijen sensörü ile yaptığımız ölçümlere göre örneğin şu anda kullandığım atmosferik motorlu 3200cc v6 Touareg araç tam gazda 13.0AFR ile yanma gerçekleştirmektedir. Turbo şarjlı araçlar ise daha aşağıya inebilirler, A16LET motorlu 180 beygirlik Insignia, tam gazda hızlanırken 1.3 bar turbo basıncı ile overboost durumunda 11.5AFR ile yanma gerçekleştirmektedir.
Bu durumlar mevcut iken araç oksijen sensörü ile okuma ve düzeltme yapmaz.
İşte LPG montajında olayın koptuğu kısım buradadır. Bu kısım (tam gaz kısmı) ne yol ayarı ile ne de araç beyninin yakıt düzeltme verileri ile ölçülemediği için tam bir muamma olarak kalmaktadır. Genelde ayarsız olduğu çeşitli problemler yaşanır. Bu ayarsızlık çeşitli sebeplerde kaynaklanabilir : enjektör uçlarının küçük seçilmesi, regülatör basıncının düşük ayarlanması, map tablosunun düzgün kalibre edilmemesi gibi.
Bu kısım Wideband oksijen sensörü ile ayrıca okunup ayarlandığı zaman ise LPG’de de motor benzinde yaşanan sağlıklı yanmayı gerçekleştirecek, bu durumlar yaşanmayacaktır. Kısacası suçlu yakıt değil, düzensiz çalışma.
İlgili konu: http://www.insigniateam.com/forum/te...afr-ayar%C4%B1
Saygılar.
Yorum