Fırtınadan sonra nefes almanız kolaylaşır. Hava açılır ve tertemiz olur. Bu yalnızca
şiirsel bir anlatım değildir. Gök gürültüsü atmosferde ozon oluşumuna neden olur.
Havayı temiz gösteren de bu gazdır.
Ozon aslında oksijendir. Oksijen iki atomlu bir element iken, ozon molekülünde üç
atom bulunur. O2 ve O3 ,oksijende bir eksik bir fazla atom olması bu kadar büyük
bir farklılık oluşturabilir mi?
Evet, çok büyük bir farklılık oluşturur: Ozon ve oksijen tümü ile ayrı maddelerdir.
Oksijensiz yaşam olmaz. Öte yandan, yüksek konsantrasyonlu ozon tüm canlı
varlıkları öldürebilir. Ozon, organik maddeler ile birleşirken onları hemen parçalar.
Flor’dan sonraki en güçlü yükseltgendir. Altın ve platin dışındaki tüm
metaller ozondan etkilenerek hızla oksitlerine dönüşürler.
Kendisi ikiyüzlüdür! Bir yanıyla tüm canlı varlıkların katili, öteki yanıyla çeşitli
yollardan yeryüzünde yaşamın sürmesini sağlayan bir maddedir. Bu çelişkinin
açıklanması kolaydır. Güneş ışınları tek tip değildir. Morötesi olarak bilinen
ışınları da kapsarlar. Eğer Güneş ışınlarının tümü yeryüzüne ulaşsaydı, Dünyada hiçbir canlı
forma yaşam olanağı kalmazdı. Çünkü bu ışınlar yoğun bir enerji taşırlar ve
canlı varlıklar için öldürücüdürler.
Neyse ki, güneşin morötesi ışınlarının yalnızca çok küçük bir kısmı yeryüzüne
ulaşabiliyor. Bunların çoğu yerden 20-30 km yükseklikteki atmosfer katmanında
gücünü yitirir. Bu atmosfer katmanında, gezegenimizi saran hava tabakasının
içindeki oksijen güneşin ultraviyole ışın etkisi ile ozona dönüşür. Şemosfer de
denilen bu atmosfer tabakasının kalınlığı yaklaşık 50 km olup barındırdığı ozon
güneşin morötesi ışınlarını çok büyük ölçüde soğurur, etkisiz hale getirir;
atmosferi geçerek dünyaya ulaşabilen ışınlar artık canlıya zarar veremeyecek
kadar zayıflamıştır.
Öte yandan insanların yeryüzünde de ozona ihtiyaçları vardır, hem de çok miktarda.
Başta kimyacılar olmak üzere tüm insanlar binlerce ve binlerce ton ozon
kullanırlar. Kimya endüstrisi ozonun yükseltgen gücünü kullanmaktan pek hoşnuttur.
Petrol endüstrisinde çalışanlar ozonun önünde saygı ile eğilmektedir. Çünkü; pek
çok petrol yatağı kükürt içerir. Ham petrol aygıtları hızla paslandırdığı için büyük
sorun yaratır. Bu tür petrolden ozon yardımı ile kükürt kolaylıkla uzaklaştırılır ve bu
kükürt sülfürik asit üretimini iki, üç kat arttırır.
İçme suyumuzu klor kullanarak dezenfekte eder içeriz. Bu zararsızdır, ancak tadı
kaynak suyuna göre kötüdür. Klor yerine ozon kullanıldığında içme suyu hastalık
yapan bakterilerden arındırıldığı gibi tadı da bozulmaz.
Ozon, eski araba lastiklerini yeniler, dokumaları, selülozu ve pamuk ipliğini ağartır.
Yapabildiği daha pek çok başka iş vardır. Bilim adamı ve mühendislerin yüksek
kapasiteli endüstriyel ozon üretici tasarımlarıyla uğraşmalarının nedeni budur.
14.06.2014
Şaman TÜRKSOY
şiirsel bir anlatım değildir. Gök gürültüsü atmosferde ozon oluşumuna neden olur.
Havayı temiz gösteren de bu gazdır.
Ozon aslında oksijendir. Oksijen iki atomlu bir element iken, ozon molekülünde üç
atom bulunur. O2 ve O3 ,oksijende bir eksik bir fazla atom olması bu kadar büyük
bir farklılık oluşturabilir mi?
Evet, çok büyük bir farklılık oluşturur: Ozon ve oksijen tümü ile ayrı maddelerdir.
Oksijensiz yaşam olmaz. Öte yandan, yüksek konsantrasyonlu ozon tüm canlı
varlıkları öldürebilir. Ozon, organik maddeler ile birleşirken onları hemen parçalar.
Flor’dan sonraki en güçlü yükseltgendir. Altın ve platin dışındaki tüm
metaller ozondan etkilenerek hızla oksitlerine dönüşürler.
Kendisi ikiyüzlüdür! Bir yanıyla tüm canlı varlıkların katili, öteki yanıyla çeşitli
yollardan yeryüzünde yaşamın sürmesini sağlayan bir maddedir. Bu çelişkinin
açıklanması kolaydır. Güneş ışınları tek tip değildir. Morötesi olarak bilinen
ışınları da kapsarlar. Eğer Güneş ışınlarının tümü yeryüzüne ulaşsaydı, Dünyada hiçbir canlı
forma yaşam olanağı kalmazdı. Çünkü bu ışınlar yoğun bir enerji taşırlar ve
canlı varlıklar için öldürücüdürler.
Neyse ki, güneşin morötesi ışınlarının yalnızca çok küçük bir kısmı yeryüzüne
ulaşabiliyor. Bunların çoğu yerden 20-30 km yükseklikteki atmosfer katmanında
gücünü yitirir. Bu atmosfer katmanında, gezegenimizi saran hava tabakasının
içindeki oksijen güneşin ultraviyole ışın etkisi ile ozona dönüşür. Şemosfer de
denilen bu atmosfer tabakasının kalınlığı yaklaşık 50 km olup barındırdığı ozon
güneşin morötesi ışınlarını çok büyük ölçüde soğurur, etkisiz hale getirir;
atmosferi geçerek dünyaya ulaşabilen ışınlar artık canlıya zarar veremeyecek
kadar zayıflamıştır.
Öte yandan insanların yeryüzünde de ozona ihtiyaçları vardır, hem de çok miktarda.
Başta kimyacılar olmak üzere tüm insanlar binlerce ve binlerce ton ozon
kullanırlar. Kimya endüstrisi ozonun yükseltgen gücünü kullanmaktan pek hoşnuttur.
Petrol endüstrisinde çalışanlar ozonun önünde saygı ile eğilmektedir. Çünkü; pek
çok petrol yatağı kükürt içerir. Ham petrol aygıtları hızla paslandırdığı için büyük
sorun yaratır. Bu tür petrolden ozon yardımı ile kükürt kolaylıkla uzaklaştırılır ve bu
kükürt sülfürik asit üretimini iki, üç kat arttırır.
İçme suyumuzu klor kullanarak dezenfekte eder içeriz. Bu zararsızdır, ancak tadı
kaynak suyuna göre kötüdür. Klor yerine ozon kullanıldığında içme suyu hastalık
yapan bakterilerden arındırıldığı gibi tadı da bozulmaz.
Ozon, eski araba lastiklerini yeniler, dokumaları, selülozu ve pamuk ipliğini ağartır.
Yapabildiği daha pek çok başka iş vardır. Bilim adamı ve mühendislerin yüksek
kapasiteli endüstriyel ozon üretici tasarımlarıyla uğraşmalarının nedeni budur.
14.06.2014
Şaman TÜRKSOY
Yorum